De VRT is als publiekrechtelijke rechtspersoon rationae personae onderworpen aan de wetgeving op de overheidsopdrachten. Zij kwalificeert als een aanbestedende dienst in de artikel van artikel 2, 1° c van de wet van 17 juni 2016 inzake overheidsopdrachten. De VRT past dan ook de wetgeving overheidsopdrachten toe.

 Er bestaat echter een uitzondering rationae materiae in artikel 28, 2° van deze wet voor de aankoop, ontwikkeling, productie of coproductie van programmamateriaal bestemd voor audiovisuele mediadiensten of radio-omroepdiensten, die worden geplaatst door aanbieders van audiovisuele mediadiensten of radio-omroepdiensten, of opdrachten betreffende zendtijd of betreffende de levering van programma’s die worden gegund aan aanbieders van audiovisuele mediadiensten of radio-omroepdiensten.

Deze vrijstelling is conform de Richtlijn 2014/24/EU betreffende het plaatsen van overheidsopdrachten en tot intrekking van de Richtlijn 2004/16/EG en staat vermeld in artikel 10b.  Onder randnummer 23 van deze Richtlijn wordt deze uitzondering als volgt gemotiveerd: “

Bij het plaatsen van overheidsopdrachten voor bepaalde audiovisuele diensten en radio-omroepdiensten door mediabedrijven moeten ook cultureel en maatschappelijk relevante aspecten waardoor de toepassing van aanbestedingsregels niet meer opportuun is, in aanmerking kunnen worden genomen. Om die redenen dient een uitzondering te worden gemaakt voor door de aanbieders van mediadiensten zelf gegunde overheidsopdrachten voor diensten die betrekking hebben op de aankoop, de ontwikkeling, de productie of de coproductie van kant en klare programma’s en van andere voorbereidende diensten, zoals die betreffende scenario’s of de artistieke prestaties die nodig zijn voor de totstandbrenging van de programma’s. Tevens dient te worden verduidelijkt dat deze uitzondering eveneens geldt voor omroepdiensten, alsmede voor diensten op aanvraag (niet-lineaire diensten). Deze uitzondering mag evenwel niet gelden voor de levering van het technisch materiaal dat nodig is voor de productie, de coproductie en de uitzending van die programma’s.

Deze uitzondering wordt dan ook verantwoord omwille van “cultureel en maatschappelijke relevante aspecten”.

Het is echter perfect mogelijk om “cultureel en maatschappelijke apsecten” te integreren in een overheidsopdracht. Reeds vele tientallen jaren kent de wetgeving overheidsopdrachten flexibiele aanbestedingsformules waarbij de kwaliteit mee in de beoordeling wordt betrokken. Zo kan er een beroep gedaan worden op de mededingingsprocedure met voorafgaande bekendmaking waarbij kwalitatieve gunningscriteria worden uitgewerkt die rekening houden met deze culturele en maatschappelijke aspecten. Daarnaast maken raamovereenkomsten het mogelijk om overeenkomsten op langere termijn af te sluiten. Tevens zouden periodiek ook overheidsopdrachten kunnen worden georganiseerd waarbij productiehuizen programmavoorstellen kunnen formuleren.

In elk geval moet de VRT ook bij de overeeenkomsten met de productiehuizen de algemene gunningsbeginselen respecteren die steeds gelden zelfs indien de wetgeving overheidsopdrachten niet van toepassing is. Deze algemene gunningsbeginselen worden afgeleid uit de basisbeginselen van het EU-verdrag en het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel en houden in dat de VRT alle opdrachten voldoende kenbaar moet maken én een faire competitie moet organiseren tussen de marktpartijen waarbij het transparantiebeginsel wordt nageleefd. Er kan dus nooit zomaar een exclusiviteitsovereenkomst met een bepaald productiehuis worden afgesloten.

Het is echter vanuit het beginsel van de transparantie veel beter om de VRT ook voor kant en klare programma’s te onderwerpen aan de wetgeving over de overheidsopdrachten. Niets belet de Vlaamse Overheid om strenger te zijn dan de Europese wetgeving. Bovendien kan de toepassing van de wetgeving overheidsopdrachten zo georganiseerd worden dat er geen concuirrentieel nadeel onstaat doch waarbij onevenwichtige contracten vermeden worden. De VRT ontvangt jaarlijks ongeveer 275 milhoen euro aan belastingsgeld. Transparantie is dan ook noodzakelijk.