Op 17 mei 2024 bekrachtigde de Vlaamse Regering het Verzameldecreet Omgeving (voluit het decreet van 17 mei 2024 houdende diverse bepalingen over omgeving, leefmilieu en natuur en ruimtelijke ordening). Dit Verzameldecreet Omgeving van 17 mei 2024 wijzigt 22 wetten/decreten.  Dit decreet werd in het Staatsblad gepubliceerd op 10 juli 2024, en treedt voor een groot aantal bepalingen in werking op 20 juli 2024.

De belangrijkste wijzigingen zijn de volgende:

Beperking van de gemeentelijke bevoegdheid om vergunnings of meldingsplichten in te voeren

Tot de inwerkingtreding van het nieuwe verzameldecreet hadden lokale besturen bijna onbeperkt de mogelijkheid om meldings-of vergunningsplichten in te voeren. Dit veroorzaakte een veelheid aan regels. Het nieuwe verzameldecreet voert een nieuw basisprincipe in. Enkel de Vlaamse Regering bepaalt welke handelingen vergunningsplichtig, meldingsplichtig of vrijgesteld zijn. De Vlaamse Regering stelt een limitatieve lijst op van handelingen waarvoor gemeenten een vergunningsplicht kunnen invoeren via gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen.

Invoering Planologische compensatie bij RUP’s

Hierdoor zal het omzetten van een open ruimte naar een “harde” bestemming verplicht moeten worden gecompenseerd door een omzetting in de tegenovergestelde richting. Dit principe is ingevoerd om open ruimtes te vrijwaren.

Aanpassing aan de afwerkingsregel

De afwerkingsregel stelt dat een nieuwe woning kan gebouwd worden tegen een bestaande wachtgevel. Deze regel kan vanaf het nieuwe verzameldecreet enkel maar worden toegepast in woonreservegebied. In bijvoorbeeld agrarisch gebied zorgde de vorige wetgeving voor ongewenste lintbebouwing en extra ruimtebeslag. Deze aanpassing van het verzameldecreet heeft als doelstelling om open ruimte te behouden en een bouwshift te realiseren

Verruiming mogelijkheden voor zonevreemde functiewijzigingen

Volgens het oude recht konden wijzigingen enkel vergund worden als het gebouw of gebouwencomplex op het moment van de vergunningsaanvraag hoofdzakelijk vergund was, inclusief de functie. Het nieuwe verzameldecreet maakt het mogelijk om reeds gerealiseerde situaties die in aanmerking komen voor een vergunning, alsnog te vergunnen. Een voorbeeld hiervan is het omvormen van een landbouwwoning naar een residentiele woning.

verduidelijking van de manier waarop het volume bij bouw of uitbreiding van de bedrijfswoning te berekenen

Het nieuwe verzameldecreet schept duidelijkheid met betrekking tot de bouwvolumes. Hierover heerste discussie in de rechtspraak. Het was toegelaten om een bedrijfswoning te bouwen of uit te breiden met een volume van maximaal 1000 m³. Dit kan tot een volume van maximaal 1250 m³ als er meer dan 1 gezin van het bedrijf woont. Het artikel bepaalde niet of deze volumes gelden voor alle bedrijfswoningen samen bij een bedrijf, of voor elke bedrijfswoning afzonderlijk. Het nieuwe verzameldecreet maakt duidelijk dat het gaat over het gezamenlijke bouwvolume voor alle bedrijfswoningen bij hetzelfde landbouwbedrijf.

Inwerkingtreding

Voor een groot aantal bepalingen treedt het decreet in werking op 10 juli 2024. De bepalingen inzake de planologische compensatie zijn van toepassing op alle uitvoeringsplannen waarvoor de startnota wordt goedgekeurd na 20 juli 2024. Bij de aangepaste regeling inzake de afwerkingsregel wordt een uitdoofregel van drie jaar voorzien. Eigenaars van gronden die verworven zijn voor 20 juli 2024, hebben hierdoor nog tijd de nodige vergunning aan te vragen.